De afgelopen jaren vonden enkele schokkende veiligheidsincidenten plaats. Ik noem de aanslag op Koninginnedag in 2010, het Alphense schietincident in 2011, de gewelddadige dood van Els Borst in 2014. En in de Franse Alpen liet een piloot van Germanwings in maart 2015 vermoedelijk bewust een passagiersvliegtuig verongelukken. Het is verleidelijk te denken datde daders hun daad niet hadden verricht als zorgverleners eerder de politie hadden gewaarschuwd. Versoepelen dus, dat medisch beroepsgeheim? De veiligheid in de samenleving zou erbij gebaat zijn, vinden diverse Tweede Kamerleden. Maarvolgens mij is het juist andersom: de maatschappelijke ónveiligheid zou toenemen.
21 augustus 2015 - Column van mr.dr. Sjaak Nouwt, adviseur gezondheidsrecht KNMG
Dit staat helder uitgelegd in de Wegwijzer beroepsgeheim in samenwerkingsverbanden (KNMGe.a., 2014 en aangehaald in de Factsheet medisch beroepsgeheim van het ministerie van VWS,2015): “(…) Het bestaan van (die) vertrouwelijkheid waarborgt dat patiënten gevoelige onderwerpen kunnen bespreken en tijdig hulp durven vragen. (…) Zouden bij patiënten aarzelingen bestaan over de mate waarin hun gegevens bij een hulpverlener veilig zijn, dan zal dit ertoe leiden dat zij geen hulp zoeken of op een te laat moment.” Ik vind het inderdaad een reële verwachting dat bij versoepeling van het beroepsgeheim mensen met bijvoorbeeld psychische problemen minder snel hulp zoeken en in plaats daarvan het NOS-journaal ”halen”. Leiden niet nu al de GGZ-bezuinigingen en daarmee het uitblijven van tijdige hulp tot meer straatgeweld (GGZ-Nieuws, 9 februari 2015)?
Nu hoor je nog wel eens het publieke geluid “Ik heb niets te verbergen, dus dat beroepsgeheim heb ik niet nodig”. Dat echter iedereen te maken kan krijgen met de negatieve effecten van uitholling van het medischberoepsgeheim ondervond de Amerikaanse Deanna Fei, auteur van het boek Girl in Glass. Een jaar na de premature geboorte van haar dochter Mila en vele operaties verder maakte de directeur van het bedrijf waar haar man werkte publiekelijk bekend dat het bedrijf flink moest gaan bezuinigen omdat “two distressed babies” waren geboren bij werknemers van het bedrijf.
In de VS betalen bedrijven soms mee (in het kader van employee benefits) voor begrotelijke medische perikelen bij (gezinnen van) hun werknemers. Het was voor iedereen duidelijk wiens baby hier werd bedoeld. Fei zocht vervolgens de publiciteit en ontving veel bijval van Amerikanen wier werkgevers medische informatie tegen hen hadden gebruikt. Dit voorbeeld, op YouTubedoor haar op indrukwekkende wijze verwoord, toont aan dat ogenschijnlijk anonieme informatie soms vrij eenvoudig tot personen is te herleiden. En dat het medisch beroepsgeheim een belangrijke waarborg is voor veiligheid in de samenleving, ook als het gaat om de sociale veiligheid op bijvoorbeeld de werkvloer. Iedereen zal het er mee eens zijn dat Deanna Fei zonder vrees, behalve voor het leven van haar kind en van haar zelf, naar het ziekenhuis moest kunnen gaan.
Een oproep aan de Tweede Kamerleden, tevens medewetgever van onze rechtsstaat, lijkt mij op zijn plaats: hou alstublieft op met die Pavlov-reactiesdoor telkens na een maatschappelijk veiligheidsincident beperkingen op het medisch beroepsgeheim te verlangen. Zoals u in de Factsheet medisch beroepsgeheim van het ministerie van VWS kunt lezen, bestaan er al veel uitzonderingen op het medisch beroepsgeheim. Wees u wat meer bewust van het maatschappelijke belang van het medisch beroepsgeheim envoorkom zo dat onze samenleving onveiliger wordt.
Mr. dr. Sjaak Nouwt, adviseur gezondheidsrecht KNMG.
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl