Een arts die euthanasie uitvoerde bij een patiënte met vergevorderde dementie kreeg gisteren van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg de mildere maatregel van een waarschuwing opgelegd. KNMG-voorzitter René Héman: 'De rechter toont zo oog voor het ingewikkelde dilemma waarmee deze arts werd geconfronteerd en waar zij naar eer en geweten in probeerde te handelen.'
Het Regionaal Tuchtcollege gaf de arts eerder een berisping, wat het Centraal Tuchtcollege wijzigde in de lichtere maatregel van een waarschuwing. In de tuchtzaak stond het handelen van de arts centraal die euthanasie uitvoerde bij een wilsonbekwame patiënte met vergevorderde dementie. Zij leed uitzichtloos en ondraaglijk en had geen behandelopties meer. Haar eerder opgestelde schriftelijke wilsverklaring om euthanasie te krijgen was echter niet eenduidig. Zo stond in de verklaring dat patiënte niet naar een verpleeghuis wilde, maar ook dat zij zelf het moment van euthanasie wilde kiezen. De verklaringen die patiënte opstelde toen zij nog wilsbekwaam was, waren onvoldoende duidelijk over het moment waarop zij euthanasie wilde, zo vond het Centraal Tuchtcollege, net als eerder het Regionale Tuchtcollege. Ook had de patiënte uiteindelijk niet zelf een concreet euthanasieverzoek gedaan, terwijl uit haar verklaring bleek dat ze het euthanasiemoment zelf wilde aangeven. Gezien deze twijfel had de euthanasie niet mogen worden toegepast, aldus het tuchtcollege.
Ook oordelen de tuchtcolleges dat de arts een poging had moeten doen om vooraf met patiënte te spreken over de euthanasie en het slaapmiddel dat de arts door de koffie van patiënte deed. Op zichzelf lijkt het misschien weinig zinvol en geen redelijk doel te dienen om dit gesprek te voeren met een volledig wilsonbekwame patiënt, maar een poging daartoe mag niet achterwege blijven bij een zorgvuldige uitvoering van euthanasie, aldus de tuchtrechter. Het Regionaal Tuchtcollege zei eerder al dat het onjuist is om aan wilsuitingen van een patiënt die zwaar dementeert geen betekenis toe te kennen.
Toch vindt het tuchtcollege het handelen van de arts slechts beperkt verwijtbaar. De arts had namelijk wel uitgebreid overleg gevoerd met twee SCEN-artsen, met het verzorgende team van het verpleeghuis, met de familie en de huisarts van de patiënte. Daarom is de lichtste tuchtmaatregel, een waarschuwing, opgelegd.
KNMG-voorzitter René Héman: 'Het is goed dat de rechter zo oog toont voor het ingewikkelde dilemma waarmee deze arts werd geconfronteerd. Zij probeerde naar eigen eer en geweten te handelen naar de wens van de patiënte. '
Als de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie het oordeel 'onzorgvuldig' afgeeft bij een euthanasiemelding, wordt deze standaard toegezonden aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en het Openbaar Ministerie. De Inspectie besloot een klacht tegen de arts in te dienen bij het tuchtcollege. Daarnaast heeft het Openbaar Ministerie besloten de zaak voor te leggen aan de strafrechter. De zitting moet nog komen. De tuchtrechter stelt hierover in de tuchtuitspraak dat zowel het OM als de Inspectie een bevoegdheid en een eigen beoordelingskader hebben, maar dat dit niet betekent dat het ook wenselijk is als verschillende rechters over dezelfde casus mogelijk uiteenlopend oordelen.
Héman: 'Het is belangrijk dat de tuchtrechter deze opmerking maakt. Een tuchtprocedure is voor een arts buitengewoon zwaar, laat staan ook nog een strafrechtelijke vervolging. Er kunnen redenen zijn om twee procedures naast elkaar te starten, omdat beide procedures een ander doel hebben. Maar de toezichthoudende instanties moeten wel heel goed het belang van een procedure afwegen tegen de belasting die dit voor een arts betekent.'
Héman: 'De overwegingen die deze uitspraak bevat voor het handelen van dokters zullen wij uitgebreid bestuderen en meenemen in ons project Euthanasie bij dementie. Want dokters hebben behoefte aan ondersteuning bij hun afwegingen en besluitvorming samen met patiënten en naasten, als het gaat om levensbeëindigend handelen bij dementie. We luisteren in dit project goed naar de diversiteit aan medische en maatschappelijke opvattingen en nemen de beschikbare kennis en kunde over dit onderwerp mee.'
Op de hoogte blijven van het KNMG-project Euthanasie bij dementie? Schrijf u in voor de projectennieuwsbrief.
Geen berisping maar waarschuwing voor euthanasie met betwiste wilsverklaring (Medisch Contact, 19 maart 2019)
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl