De huidige bestraffende werking van het tuchtrecht moet plaatsmaken voor een meer preventieve functie, vindt KNMG-voorzitter René Héman. Hij waarschuwt voor het ontstaan van defensieve geneeskunde. De KNMG startte daarom het project ‘Leren van tuchtrecht’. “Als je weet waar de meeste fouten worden gemaakt, kun je daar specifieke nascholing of voorlichting op inzetten.”
Het tuchtrecht is primair bedoeld om te leren van fouten die je maakt, zegt René Héman, voorzitter van de KNMG. “Daarmee bewaak en bevorder je de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Daar moet je voor openstaan, een van onze gedragsregels luidt dan ook: stel je toetsbaar op. Dat is cruciaal, wil je een goede arts zijn. En dat is ook wat patiënten willen. We weten uit onderzoek van de Patiëntenfederatie Nederland dat patiënten het tuchtrecht voornamelijk gebruiken om ervoor te zorgen dat artsen ervan leren.”
“Het tuchtrecht kan nog veel meer gebruikt worden om van te leren, waarmee het een meer preventieve functie krijgt. Nu wordt het nog vooral bestraffend ingezet en zo wordt het dus ook gezien. Veel artsen ervaren een tuchtklacht als belastend, ook als een klacht ongegrond wordt verklaard. De emotionele belasting voor henzelf, hun gezin en hun collega’s is groot. Dat tot voor kort alle opgelegde maatregelen, op de waarschuwingen na, met naam en toenaam in lokale media werden gepubliceerd, hielp niet mee. Dat voelde voor artsen alsof ze aan de schandpaal werden genageld. Omdat vrijwel alle artsen hun vak met hart en ziel beoefenen, komt dat extra hard aan.”
“Leren gaat niet zo gemakkelijk als er straf boven je hoofd hangt. Op deze manier ontstaat er defensieve geneeskunde. Artsen initiëren extra onderzoeken om maar zeker te weten dat ze niets over het hoofd zien. Maar als je te veel onderzoek doet, kan dat net zo goed schadelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan het maken van röntgenfoto’s. Gelukkig heeft de KNMG anderhalf jaar geleden bij de vernieuwing van het tuchtrecht voor elkaar gekregen dat berispingen en geldboetes alleen nog openbaar worden gemaakt als de tuchtrechter dat belangrijk vindt. Dat is al een stap in de richting van een ander imago van het tuchtrecht.”
“Ik denk dat vertrouwen een randvoorwaarde is om te kunnen leren. Daarom zijn we gestart met het project ‘Leren van tuchtrecht’. We nemen het onderwerp mee in onze podcast en in een interviewreeks, waar dit de aftrap van is. Daarnaast hebben we in Medisch Contact al enige tijd een rubriek over tuchtklachten, waarmee we inzicht geven in hoe tuchtcolleges tot hun uitspraken komen. Sinds kort behandelen we daarin ook bewust meer zaken waarin de tuchtrechter een klacht ongegrond heeft verklaard. Daarmee geven we aan dat het tuchtrecht niet altijd bestraft. Daarnaast zouden we graag willen leren vanuit de statistieken. Onze achterban gaf die wens ook aan in het Artsenpanelonderzoek van eind 2019. Er zijn ongeveer duizend tuchtklachten tegen artsen per jaar; hiervan is ongeveer 12% gegrond. Daarvan willen we meer weten, zijn er inhoudelijke overeenkomsten? Want als je weet waar de meeste fouten worden gemaakt, kun je daar ook specifieke nascholing of voorlichting op inzetten. Verder zijn we nog in afwachting van de resultaten van het onderzoek dat het ministerie van VWS doet naar wat artsen nodig hebben om beter te leren van tuchtrecht.”
“Tuchtcolleges werken met een tuchtklachtfunctionaris, die samen met de klager kijkt hoe die zijn klacht kan formuleren. Mocht een klacht geen enkele kans maken, dan krijgt de klager dat al in een vroeg stadium te horen, zodat hij er eventueel vanaf kan zien. Daarnaast is er de ‘voorzittersbeslissing’. Dat houdt in dat de voorzitter van het tuchtcollege een eindbeslissing kan geven zonder dat de zaak in de raadkamer of op een openbare zitting wordt behandeld. Dit maakt de doorlooptijd van de tuchtklachten veel korter, waardoor het minder belastend is voor artsen.”
“Bedenk dat het ons allemaal kan overkomen; iedereen maakt fouten. Als dat leidt tot een tuchtklacht, dan is dat natuurlijk heftig. Maar het maakt je niet meteen een slechte arts. Het is belangrijk dat je steun zoekt en het bespreekt met anderen. Maar ook dat je je goed voorbereidt op die tuchtzaak, en hulp daarbij zoekt. En probeer - hoe lastig dat ook is - een tuchtklacht te zien als een leermoment. Want zo is het tuchtrecht dus ook bedoeld.”
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl