Het SCEN-congres dat plaatsvond op 16 november was er een met een feestelijk tintje: SCEN bestaat namelijk 25 jaar. Een mooi moment om te reflecteren op alles wat er in de periode is bereikt, maar ook om met elkaar te praten over actuele en toekomstige ontwikkelingen.
“Ons belangrijkste doel was om een divers en gevarieerd programma neer te zetten”, vertelt voorzitter van de congrescommissie Gea Antonides. “Daarbij wilden we niet alleen aandacht schenken aan de inhoudelijk kant van ons vak. We vonden het ook belangrijk dat deelnemers tot nadenken werden gezet en dat er voldoende ruimte was voor onderlinge ontmoetingen.” Hieronder leest u een korte indruk van het plenaire programma. Deelnemers volgenden ook een drietal inhoudelijke workshops. Een deel van de presentaties van deze workshops bekijkt u hier.
Zorgvuldigheid. Dit woord stak er met kop en schouders bovenuit toen de deelnemers werd gevraagd waar ze het meest trots op zijn als ze terugblikken op de afgelopen 25 jaar. Ook begrippen als kwaliteit en professionaliteit scoorden hoog. Carin Littooij, SCEN-arts en bestuurslid KNMG, opende het congres met een video die haar, zoals ze zelf zei, ontroerde. In de video komen een nabestaande, een specialist ouderengeneeskunde en een forensisch arts aan het woord die aangeven hoezeer zij zich door de SCEN-arts gesteund voelen.
Ernst Kuipers, minister van VWS, noemde het kunnen helpen van iemand in een onzekere situatie een grote verworvenheid. “Wanneer mensen nadenken over hun dood, hopen de meesten er na een rijk en gevuld leven stilletjes tussenuit te glippen. Helaas is de praktijk vaak anders. De wetenschap dat euthanasie een optie kan zijn, kan mensen rust en vertrouwen geven.” Kuipers benadrukte daarom dat we onze euthanasiewet moeten koesteren en verdedigen. Ook vindt hij dat het levenseinde meer aandacht verdient in de opleiding geneeskunde.
Gerrit van der Wal is voorzitter van het Beleidscollege SCEN en gaf een inkijkje in de geschiedenis van 25 jaar SCEN. Hij liet weten dat er vóór 1990 niet eens bekend was of er wel eens euthanasie werd verleend. En als dat al gebeurde, was dat waarschijnlijk in het geheim. Inmiddels zijn de tijden veranderd en is er een grote professionaliseringsslag gemaakt. Een richtlijn, een opleidingsprogramma, een klachtencommissie, het beschikbaar maken van spiegelinformatie: het zijn voorbeelden van zaken die bijgedragen hebben aan een betere kwaliteit. Huidige uitdagingen zijn volgens Van der Wal het behoud van structurele financiering en het aantrekken van nieuwe SCEN-artsen. Vooral psychiaters zijn een schaars goed.
Welke rol speelt het advies van een SCEN-arts in zorgvuldigheidsoordelen? Deze vraag stond centraal in de presentatie van Simone Madunić, algemeen secretaris van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie. Zij begon haar verhaal met te zeggen hoe waardevol het werk van een SCEN-arts is en dat er slechts in zeer weinig gevallen onzorgvuldig wordt gehandeld. Haar belangrijkste boodschap is om zo transparant mogelijk te zijn, omdat de maatschappelijke controle groot is. Ook werd besproken wat onafhankelijkheid nu precies inhoudt. Wat volgens Madunić doorslaggevend is, of je het goed kan uitleggen. Als je je onafhankelijkheid niet goed kunt motiveren, ben je niet onafhankelijk.
Hoogleraar medisch ethiek Dick Willems nam het publiek mee in de filosofie over het lijden. Wat is lijden eigenlijk? En kunnen we het lijden van anderen kennen? Zijn belangrijkste conclusie was dat het type lijden dat als ondraaglijk wordt beschouwd, deels een maatschappelijke ontwikkeling is. Ook is de ernst van het lijden niet meetbaar, maar wel invoelbaar. Hij adviseert iedere arts om het boek ‘De dood van Ivan Iljitsj’ van de schrijver Lev Tolstoj te lezen. Dit gaat over iemand die weet dat hij doodgaat en in het reine probeert te komen met de nutteloosheid van zijn leven en de valse waarden waarmee hij dat leven heeft geleid.
We moeten meer praten over de dood. Dat was de belangrijkste boodschap van journalist Barbara van Beukering. Zij schreef een portretserie van nabestaanden over het stervensproces van hun dierbaren. Wat zij leerde uit de gesprekken die zij had is dat mensen die van tevoren over hun dood hebben nagedacht, makkelijker kunnen schakelen en beter kunnen berusten in het naderende einde.
Het SCEN-congres is tot stand gekomen met dank aan de congrescommissie:
Gea Antonides, Voorzitter congrescommissie. Specialist ouderengeneeskunde, SCEN-arts, consulent palliatieve zorg
Yvonne van Ingen. Specialist ouderengeneeskunde kaderarts palliatieve zorg. Arts, consulent & docent
René Verhaart. Huisarts n.p., SCEN-arts, lid RTE, lid Beleidscollege SCEN
IJsbrand Sorgedrager. Huisarts n.p., SCEN-arts sinds 2001, voorzitter SCEN Friesland
Willemijn Put. Beleidsadviseur KNMG, SCEN-bureau
Eva Nyst. Beleidsadviseur KNMG, projectleider SCEN-congres
Gert van Dijk. Beleidsadviseur KNMG ethiek
Ellen Burgering. Beleidsadviseur KNMG
Karianne Jonkers. Beleidsadviseur KNMG/projectleider SCEN
Marjolein Reezigt. Senior communicatie-adviseur KNMG
Rika Strik. Communicatieadviseur KNMG