Dossier / bijgewerkt: 26 juni 2025
Patiënten moeten er vanuit kunnen gaan dat zij een integere arts voor zich hebben die hun belang voor ogen heeft en hier naar handelt. Maatschappelijk is het vertrouwen in de gezondheidszorg essentieel. Ook organisaties waarin of waarvoor artsen werken moeten er vanuit kunnen gaan dat artsen geen tegenstrijdige belangen hebben.
Belangenverstrengeling ontstaat wanneer persoonlijke, financiële, of andere externe belangen van een arts in conflict komen met de professionele verplichtingen en objectiviteit die vereist zijn voor de zorg van patiënten, de organisaties waarin zij deelnemen en/of het maatschappelijk vertrouwen in de zorg.
De Gedragscode ter voorkoming van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling (PDF), die in 2012 in werking is getreden, vormt een belangrijke pijler in het waarborgen van integriteit binnen de zorgsector. Deze code is een aanscherping van het reeds bestaande beleid en richt zich specifiek op het minimaliseren van de risico’s van belangenverstrengeling die de zorgverlening kunnen beïnvloeden. Op basis van de code is een belangenverklaring opgesteld.
De verklaring bevat vragen over de huidige werkkring en nevenfuncties en over directe en indirecte belangen die kunnen leiden tot oneigenlijke beïnvloeding. Bij de beoordeling speelt mede een rol of de schijn van belangenverstrengeling kan ontstaan. Ruim dertig organisaties hebben deze code onderschreven. Dit onderstreept de brede erkenning van het belang van deze kwestie binnen de sector. Dit onderstreept de brede erkenning van het belang van deze kwestie binnen de sector.
Artsen moeten actief voorkomen dat zich belangenconflicten voordoen (zie ook kernregel 12 van de KNMG-Gedragscode. Dit betekent dat artsen alert moeten zijn op situaties waarin hun beslissingen of adviezen mogelijk beïnvloed kunnen worden door andere belangen.
De belangenverklaring is een goed hulpmiddel om aan de hand van een aantal kritische vragen potentiële belangenverstrengeling te identificeren op basis van:
Belangenverstrengeling kan zich in allerlei situaties voordoen, ook met leveranciers van geneesmiddelen of hulpmiddelen, zoals bij het aannemen van relatiegeschenken of het deelnemen aan adviesraden. Kijk ook bij Relaties met leveranciers voor meer informatie.
Naast het actief voorkomen van belangenverstrengeling, vereist Kernregel 12 ook dat artsen transparant zijn over hun overige belangen. Transparantie houdt in dat artsen openlijk communiceren over eventuele externe relaties, zoals financiële banden, deelname aan gesponsorde onderzoeken, of betrokkenheid bij andere activiteiten die als belangenverstrengeling kunnen worden gezien.
Lees meer over transparantie in Relaties met leveranciers.