Dossier / bijgewerkt: 24 juli 2024
Zorg is per definitie een schaars goed: mensen en middelen zijn beperkt beschikbaar. De druk op de zorg nam de afgelopen jaren merkbaar toe, mede door vergrijzing van de bevolking en een toenemend tekort aan zorgprofessionals. Voor patiënten kan dit langere wachtlijsten en beperkte toegang tot bepaalde zorg betekenen. Voor artsen is het soms onzeker of zij de zorg kunnen leveren die zij willen, wat tot stress kan leiden.
Schaarste in de zorg, en meer specifiek de beschikbaarheid en toegankelijkheid ervan, is complex en kent vele kanten. Het gaat ons allen aan, ook ver buiten de muren van artsenpraktijken en ziekenhuiskamers. Zorginstellingen, verzekeraars, politici, en ieder van ons in de samenleving, we dragen allemaal verantwoordelijkheid. Samen moeten we werken aan een systeem waarin iedereen die zorg nodig heeft, deze zorg ook kan krijgen.
In samenwerking met verschillende KNMG-districten heeft de KNMG begin 2024 dialoogbijeenkomsten georganiseerd om zicht te krijgen op de zorgen en behoeften van artsen omtrent de schaarste problematiek. Artsen voelen de noodzaak en hebben de wil om bij te dragen aan de beschikbaarheid en toegankelijkheid van zorg, maar ervaren momenteel barrières waardoor dit niet lukt.
Opbrengst districtsbijeenkomsten
Schaarste en de daaraan gerelateerde beschikbaarheid en toegankelijkheid van zorg raakt artsen direct in hun werk. Artsen willen dat zorg rechtvaardig verdeeld wordt en dat deze van goede kwaliteit is. Het lukt hen nu niet goed om daar concrete stappen in te zetten. Artsen zien dat er keuzes gemaakt moeten worden in het verdelen van middelen en zorg, maar missen houvast en steun bij het maken van deze keuzes. Er is behoefte aan kaders en grenzen waarbinnen artsen kunnen en mogen handelen. Het zou artsen kunnen helpen als in richtlijnen meer aandacht is voor een rechtvaardige verdeling van middelen. Op die manier kunnen ze defensieve geneeskunde, zoals het uitvoeren van extra handelingen om eventuele klachten of claims van patienten te voorkomen, achterwege laten en op de persoon afgestemde zorg leveren.
Maatschappelijke rol en dialoog
Niet alleen zorgverleners, maar ook patiënten, burgers, de politiek, zorgverzekeraars en de maatschappij hebben een eigen rol in de schaarste problematiek. Het is belangrijk om expliciet te maken wie welke rol en verantwoordelijkheid heeft, zodat iedereen kan bijdragen aan de rechtvaardige verdeling van zorg. Maatschappelijke discussie is nodig om bewustwording en draagvlak te creëren voor het maken van keuzes en te accepteren dat niet alles (nog) kan. We moeten met elkaar in gesprek over wat burgers van de zorg mogen verwachten en wat niet. De verwachtingen van de zorg moeten aangepast worden, zodat iedereen een realistisch beeld heeft van wat er mogelijk is. Op die manier kunnen artsen en patiënten samen beter keuzes maken.
De KNMG heeft in januari 2024 een brief gestuurd aan de formerende partijen in de Tweede Kamer om aandacht te vragen voor deze problematiek. Patiënten ontvangen nu soms niet tijdig de zorg die ze nodig hebben, en zorgverleners ervaren toenemende druk als ze zorg niet kunnen leveren. Er moeten daarom duidelijke keuzes gemaakt worden, waarvoor de politiek, de samenleving en zorgprofessionals gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen. We gaan als KNMG graag verder in gesprek over deze keuzes.
De eerste vervolgstap van de KNMG is om te onderzoeken hoe we onze artsen kunnen ondersteunen en meer houvast kunnen bieden. De KNMG is geen oplosser van de schaarsteproblematiek, maar kan als artsenfederatie een belangrijke rol vervullen in het verbinden van de beroepsgroep en andere belangrijke spelers in het zorgveld en daarbuiten.
In de komende periode wordt toegewerkt naar concrete vervolgstappen om bij te dragen aan een zorglandschap waarin zorg rechtvaardig verdeeld is en iedereen die zorg nodig heeft, deze ook krijgt. Door nu proactief te handelen, kunnen we er voor zorgen dat ook in de toekomst zorg op rechtvaardige wijze toegankelijk is.
De gevolgen en mogelijke oplossingen voor de schaarste problematiek vinden we terug op alle beleidsterreinen waar de KNMG actief is. Lees in onze verschillende webdossiers wat we nu al doen: