Een nieuwe KNMG-handreiking biedt artsen handvatten om het opnemen van gesprekken door patiënten op een goede manier te integreren in de praktijk. Op een manier die de patiënt helpt, past bij de arts en de zorg verder helpt.
Veel artsen hebben wel eens meegemaakt dat een patiënt een gesprek in de spreekkamer wilde opnemen, zo blijkt uit onderzoek onder het KNMG-artsenpanel en eerder onderzoek onder medisch specialisten. Een geluidsopname kan de zorgverlening ondersteunen en patiënten grip geven op het zorgtraject. Vooral bij een emotioneel beladen gesprek kan het voor patiënten bijvoorbeeld prettig zijn het gesprek terug te luisteren, samen met naasten de gedachten op een rij te zetten en een besluit te nemen. Tegelijk kan het maken van een geluidsopname ook ongemakkelijk voelen en het gesprek beïnvloeden. Een deel van de artsen heeft zorgen over bijvoorbeeld verspreiding van de opname via sociale media en verstoring van de vertrouwensrelatie.
De KNMG wil artsen ondersteunen bij het goed integreren van het opnemen van gesprekken in de praktijk en geeft in de handreiking aan wat de regels zijn en hoe hiermee om te gaan.
Zo mag een patiënt volgens de wet een gesprek met een arts voor privégebruik opnemen. De patiënt hoeft dit niet vooraf te melden, maar het komt de verstandhouding ten goede als de patiënt dit wel doet. Een open, uitnodigende communicatie met de patiënt bevordert dit en kan heimelijke opnames voorkomen. Denk aan een aankondiging in de wachtkamer dat geluidsopnames zijn toegestaan, maar dat het prettig is dit vooraf te melden. Vervolgens kan samen worden bekeken welke behoefte de patiënt heeft en welke manier van informatieoverdracht hier het beste bij past. Zo kan de arts voorstellen aan het eind van een gesprek een samenvatting te geven die kan worden opgenomen.
Openbaarmaking van een geluidsopname, bijvoorbeeld via sociale media, mag alleen als de arts hiermee heeft ingestemd. Voor het maken van beeldopnames zijn de regels strenger. Dit en meer staat uitgewerkt in de handreiking Opnemen van gesprekken door patiënten.
De publicatie over het opnemen van gesprekken door patiënten leidt bij sommige artsen tot vragen en zorgen. Dat is goed te begrijpen. Toch heeft de KNMG het verstandig geacht hierover een handreiking voor artsen uit te brengen. Uit eerder onderzoek en vragen aan de KNMG Artseninfolijn is gebleken dat over dit onderwerp veel vragen onder artsen bestaan. Het is ook de verwachting dat het opnemen van gesprekken door patiënten steeds vaker zal voorkomen. Met de handreiking heeft de KNMG artsen willen ondersteunen om met deze ontwikkeling zorgvuldig en professioneel om te gaan.
Patiënten mogen het gesprek met de arts opnemen. Dat is geen regel die de KNMG heeft opgesteld: volgens het Wetboek van Strafrecht zijn burgers die een gesprek opnemen waar zij zelf aan deelnemen niet strafbaar, ook niet als de opname heimelijk gebeurt (art. 139a Wetboek van Strafrecht). Burgers mogen dus alle gesprekken opnemen – ook heimelijk - waar zij zelf aan deelnemen. Dat geldt derhalve ook voor een gesprek met een arts. In de handreiking zijn dus geen nieuwe regels geformuleerd, maar zijn bestaande regels verduidelijkt en toegankelijk gemaakt voor artsen. Ook krijgen artsen handvatten hoe zij met deze regels kunnen omgaan.
Onder artsen wordt verschillend gedacht over het opnemen van gesprekken door patiënten. Dat blijkt ook uit het onderzoek dat de KNMG heeft uitgevoerd onder het artsenpanel. Veel artsen zien de meerwaarde van het opnemen van gesprekken, bijvoorbeeld omdat zij de ervaring hebben dat de patiënt de informatie uit het gesprek beter onthoudt en meer betrokken is bij de behandeling. Het opnemen van gesprekken kan ook vervolgvragen van patiënten voorkomen.
Artsen hebben soms ook zorgen over het feit dat patiënten het gesprek opnemen. Zo vragen artsen zich af of patiënten het gesprek niet zullen delen op sociale media. Die zorgen zijn begrijpelijk. Juist die zorgen waren voor de KNMG aanleiding om de handreiking op te stellen. De handreiking beschrijft immers wat de rechten en plichten van arts en patiënt zijn en welke mogelijkheden de arts heeft om maatregelen te treffen als de patiënt op onjuiste wijze omgaat met de opname. De handreiking geeft ook suggesties over hoe het opnemen van gesprekken geïntegreerd kan worden in de praktijk. Voor artsen kan dit een aanvullende methode zijn om de informatievoorziening aan patiënten te optimaliseren.
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl