Op 14 mei 2025 sprak KNMG-voorzitter Jurriaan Penders op het Zorgcongres Gaza, een internationale bijeenkomst voor zorgprofessionals werkzaam in conflictgebieden.
In zijn speech benadrukte Penders het belang van medische neutraliteit, universele zorgtoegang en de bescherming van zorgverleners wereldwijd. "Zorgverleners en burgers moeten altijd beschermd worden, ongeacht het conflict of de politieke situatie", stelde Penders. "Het recht op medische zorg is universeel en mag nooit in gevaar komen."
Lees de volledige speech van KNMG-voorzitter Jurriaan Penders:
Beste collega's,
Soms word ik stil van de beelden die ons bereiken. Beelden van collega's in conflictgebieden wereldwijd. Of het nu gaat om Soedan, Jemen, Oekraïne, Syrië, Myanmar, Ethiopië of Gaza - deze beelden raken mij diep – niet alleen als voorzitter van de KNMG, maar vooral als arts, als mens.
Kijk naar de kaart achter mij. Elke rode markering vertegenwoordigt een brandhaard. Wat we op deze kaart zien is geen abstracte weergave van conflicten. Het zijn plaatsen waar onze collega's werken - artsen zoals jij en ik, die ooit dezelfde eed aflegden, dezelfde hoop koesterden om levens te verbeteren. Voor hen is een ziekenhuis geen veilige werkomgeving meer, maar een plek waar ze elke dag opnieuw moeten besluiten: blijf ik of vlucht ik?
Mijn diepe waardering gaat uit naar de toegewijde professionals van organisaties als Artsen zonder Grenzen, Dokters van de Wereld, War Child en het Rode Kruis en nog vele anderen. Jullie zetten je leven op het spel om anderen te redden. Jullie werken door waar anderen wegvluchten. Dit vraagt om onvoorstelbare moed en toewijding.
We leven in een wereld waarin fundamentele waarden onder druk staan. Als zorgprofessionals zijn we gebonden aan de eed die we hebben afgelegd. We hebben gezworen om zorg te verlenen aan wie dat nodig heeft, ongeacht achtergrond, overtuiging of omstandigheden. Deze gelofte kent geen grenzen, geen politieke kleur, geen uitzondering.
Wat we vandaag wereldwijd zien gebeuren, raakt aan de fundamenten van onze professie.
Als voorzitter van de KNMG, die 65.000 artsen in Nederland vertegenwoordigt, sta ik voor drie principes die niet onderhandelbaar zijn:
Ten eerste: de bescherming van zorgverleners.
Ten tweede: vrije toegang tot medische zorg.
En ten derde: de handhaving van internationaal humanitair recht.
Deze principes zijn niet gebonden aan politieke voorkeur of geografische grenzen. Ze vormen de basis van ons werk en onze missie als arts.
Collega's, onze rol als artsen en zorgverleners overstijgt politieke grenzen. Onze eerste en belangrijkste taak is het verlenen van zorg aan mensen in nood, ongeacht hun achtergrond of de context waarin zij zich bevinden.
Als KNMG opereren wij vanuit een positie van politieke neutraliteit. Dit is geen zwakte, maar een bewuste keuze. Het stelt ons in staat om voor álle patiënten en zorgverleners op te komen.
Laatst vroeg iemand mij: 'Is die neutrale positie niet gewoon een gemakkelijke uitweg?” Die vraag is me bijgebleven. Want neutraliteit is allesbehalve gemakkelijk - het vraagt moed om vast te houden aan universele principes wanneer de wereld vraagt om partij te kiezen. Elke dag opnieuw moeten we navigeren tussen wat politiek wenselijk lijkt en wat medisch noodzakelijk is. Die spanning voel ik zelf ook. Maar onze eed dwingt ons steeds terug naar die kernvraag: waarmee zijn de burger en zorgverlener het beste gediend?
En juist daarom staan we onwrikbaar achter het principe van medische neutraliteit. Dit principe is heilig: zorgverleners en burgers moeten altijd beschermd worden, ongeacht het conflict of de politieke situatie. Het recht op medische zorg is universeel en mag nooit in gevaar komen.
Of je nu in Yemen, Soedan, Oekraïne of waar dan ook werkt - als zorgverlener moet je je werk veilig kunnen doen.
Als KNMG blijven we via de geëigende kanalen in gesprek over het belang van deze medische neutraliteit. Recent hebben we een brief gestuurd aan minister-president Schoof. Hierin hebben we aandacht gevraagd voor het belang van medische neutraliteit en de bescherming van zorgverleners, zoals vastgelegd in de Conventies van Genève.
In internationaal verband vragen we voor deze kwestie aandacht bij de World Medical Association. Vorige maand stond dit onderwerp opnieuw op de agenda tijdens de WMA-vergadering, waar we samen met internationale collega's deze belangrijke thema's bespraken.
Wat doen we concreet? We blijven krachtig pleiten voor:
De handhaving van internationaal humanitair recht.
De bescherming van zorgverleners en medische voorzieningen.
De wederopbouw van medische infrastructuur in conflictgebieden.
Vrije toegang tot essentiële hulpgoederen.
Wij zijn artsen. Wij hebben een eed afgelegd. Wij behandelen mensen, geen politieke standpunten. Als we deze kernwaarde loslaten, verliezen we de essentie van ons beroep.
In een wereld die steeds meer verdeeld raakt, moeten wij als medische professionals juist verbinden. Onze kracht ligt niet in het kiezen van politieke zijden, maar in het vasthouden aan onze principes: zorgen voor iedereen die dat nodig heeft.
Ik wil eindigen met wat mij persoonlijk raakt. Elke keer als ik het gezicht zie van een collega in een conflictgebied, herinner ik mezelf aan waarom we dit vak kozen. Niet voor status of zekerheid, maar om te helpen. Om levens te redden. Om naast mensen te staan op hun kwetsbaarste momenten.
Als ik met artsen uit conflictgebieden spreek, hoor ik steeds dezelfde boodschap: “Vergeet ons niet. Herinner de wereld eraan dat medische zorg een recht is, geen privilege.” Die woorden neem ik elke dag mee in wat we als KNMG doen.
Want uiteindelijk gaat het niet om politiek. Het gaat om mensen.
Die gelofte die we deden - dat we er zullen zijn voor mensen in nood - die gelofte verbindt ons allemaal, waar we ook werken.
Als artsen kennen we geen grenzen. In een verdeelde wereld is onze eenheid als zorgverleners misschien wel ons krachtigste medicijn.
Dank u wel.
Jurriaan Penders, voorzitter Artsenfederatie KNMG
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl