- Grondwet
In de Grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden en waaraan iedereen die zich in Nederland bevindt, moet houden. In het eerste deel van de Grondwet zijn een aantal fundamentele grondrechten opgenomen.Twee van deze grondrechten zijn van bijzonder belang voor het recht op zelfbeschikking. Het betreft het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10 Grondwet) en het recht op lichamelijke integriteit (artikel 11 Grondwet). - WGBO
De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO, onderdeel van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek (BW)) regelt de juridische relatie, en daarmee een goede samenwerking tussen de arts en de patiënt. De WGBO beoogt de rechten van de patiënt te verduidelijken en te versterken. In relatie tot het recht op zelfbeschikking zijn het recht op informatie (artikel 7:448 BW) en het toestemmingsvereiste (artikel 7:450 BW) van groot belang. Daarnaast regelt de WGBO wie een patiënt mag vertegenwoordigen die ter zake wilsonbekwaam wordt beschouwd (artikel 7:465 BW). - Burgerlijk Wetboek Boek 1
Als een patiënt niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van haar of zijn belangen ter zake, kan voor haar of hem een mentor (artikel 1:450 BW) of curator (artikel 1:378 BW) worden aangesteld. De mentor of curator beslist voor de patiënt over zaken omtrent de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding. - Wvggz
De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) regelt de rechten van mensen die te maken hebben met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening. - Wzd
De Wet zorg en dwang (Wzd) regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie). - Wkkgz
De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) regelt twee onderwerpen: kwaliteit van zorg en klachtrecht. De Wkkgz beoogt te waarborgen dat patiënten kunnen vertrouwen op goede zorg en op een goede, snelle en laagdrempelige afhandeling van klachten en geschillen. De Wkkgz omschrijft ‘goede zorg’ als zorg van goede kwaliteit en van goed niveau. Goede zorg is onder meer veilig, doeltreffend, doelmatig, patiëntgericht, wordt tijdig verleend, en is afgestemd op de reële behoefte van de patiënt (artikel 2 Wkkgz). - Wpg
De Wet publieke gezondheid (Wpg) regelt de taken en bevoegdheden van de overheid op het terrein van de publieke gezondheidszorg. Op basis van de Wpg kunnen gezondheidsbeschermende en -bevorderende maatregelen worden getroffen voor de bevolking als geheel of voor specifieke groepen ter voorkoming of vroegtijdige opsporing van ziekten. Op grond van deWpg is het mogelijk een persoon zonder zijn instemming te isoleren.