‘In juni sprak ik met een huisarts, die bedreigd werd en onder politiebegeleiding van en naar de praktijk ging. Een week later sprak ik een arts die op sociale media bedreigd werd en over wie online beschadigende onwaarheden werden gedeeld. Je denkt eerst dit is een uitzonderlijke situatie, maar het verontrust mij in het Parool te lezen dat het aantal meldingen van agressie tegen zorgpersoneel in het OLVG-ziekenhuis in het eerste kwartaal van 2022 is verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor. Dit raakt aan een groter maatschappelijk probleem: de verharding van de samenleving en de toename van agressie tegen hulpverleners. Het is een probleem dat breed wordt onderkend, maar waartegen helaas nog geen effectieve maatregelen worden genomen en soms zelfs wordt gezien als iets dat ‘erbij hoort’.
Als ik collega’s spreek blijkt dat velen van hen in aanraking zijn geweest met agressie. En cijfers uit het artsenonderzoek van de KNMG 1, dat binnenkort wordt gepubliceerd, onderschrijven dit. Ruim een derde van de dokters is wel eens blootgesteld aan agressie of intimidatie en een kwart van alle artsen in Nederland heeft hier het afgelopen jaar mee te maken gehad. De bedreigingen variëren van online bedreigingen, verbale en fysieke agressie, tot intimidatie of bedreiging van het gezin van de dokters. Ik schrik van deze getallen, want ons werkdomein is de maatschappij en daarin moeten we vrij zijn om onze patiënten in een veilige omgeving de beste zorg te geven.
Het valt mij in het onderzoek op dat een groot deel van de dokters agressie voor lief neemt. Slechts in 6% van de gevallen is aangifte bij de politie gedaan omdat een aanzienlijk deel van onze beroepsgroep vindt dat agressie en intimidatie bij het werk horen. Dit geldt vooral voor verbaal geweld en (online)bedreigingen. Soms is het begrijpelijk dat patiënten of hun naasten die in de spreekkamer of het ziekenhuis slecht nieuws krijgen hun emoties niet altijd goed onder controle kunnen houden. En ook kan agressief gedrag horen bij het ziektebeeld van een patiënt. Maar al is het gedrag begrijpelijk, agressie is onacceptabel. Ik pleit ervoor om altijd melding te maken of aangifte te doen, desnoods anoniem, zodat daders niet wegkomen met hun grensoverschrijdend gedrag. En er zijn daarvoor goede mogelijkheden: Justitie kan bijvoorbeeld bij geweld tegen dokters snelrecht toepassen.
Het lijken nu incidenten, maar bedreiging van mensen in de gezondheidszorg leidt tot leegloop. Een veilig werkklimaat is een belangrijke voorwaarde voor artsen (en andere hulpverleners) om te blijven werken in de sector zorg en welzijn 2. Gezien de grote personeelstekorten in de zorg is het dus écht belangrijk dat we actie ondernemen om uitstroom van dokters en anderen te beperken.
Ook de inwoners van Nederland vinden agressie tegen artsen (zeer) zorgwekkend. Maar liefst 82% van de ondervraagden in het publieksonderzoek van KNMG 3, dat binnenkort uitkomt, geeft dit aan. Zij zijn van mening dat artsen vrijuit moeten kunnen deelnemen aan het (online) publieke debat, bijvoorbeeld om desinformatie tegen te gaan. En ook vinden zij dat dokters veilig moeten kunnen werken. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dus dat Nederlanders zich achter ons dokters scharen en agressie tegen ons veroordelen.
Dokters moeten zich gehoord, gesteund en geholpen voelen door onze samenleving en zeker ook door de politiek. De KNMG voert nu al gesprekken met diverse partijen om dit onderwerp te agenderen. Want we moeten met elkaar de grenzen van het toelaatbare bepalen: wat is normaal en hoe willen we ons gedragen naar elkaar toe – in en buiten de spreekkamer? Laten we daarover het gesprek voeren. Een meld- en steunpunt, waar dokters terecht kunnen voor raad en daad kan daarbij helpen. Daardoor krijgen we beter zicht op de omvang van de problematiek en kunnen we tot effectieve oplossingen komen om agressie tegen dokters te voorkomen.
Wij verwachten een stevige reactie van de politiek en de samenleving! Dit is nodig; wij kunnen en mogen agressie, intimidatie en geweld tegen dokters en andere zorgmedewerkers niet accepteren. Een veilige omgeving moet onze zorg zijn voor onze dokters.
René Héman, voorzitter artsenfederatie KNMG
1. KNMG-artsenonderzoek 2022: (online) bedreigingen en intimidatie van artsen. Verschijningsdatum medio november 2022.
2. PGGM&CO en Min VWS enquête ‘Agressie & ongewenst gedrag op de werkvloer’ Rapportage totale sector zorg en welzijn Project, 2021. PGGM&Co agressie op werk (pggmenco.nl)
3. KNMG-publieksonderzoek 2022: (online) bedreigingen en intimidatie van artsen.
Ben je arts en wil je reageren op dit artikel, stuur dan een mail naar communicatie@fed.knmg.nl