Een familielid van een van mijn patiënten heeft mij gevraagd om een schriftelijke verklaring af te geven. Hieruit zou moeten blijken dat bij de patiënt sprake is van ernstige psychische problematiek en een verslaving aan alcohol en drugs. Het familielid heeft de geneeskundige verklaring nodig voor een verzoek om mentorschap dat hij bij de rechtbank heeft ingediend. Mag ik als behandelend psychiater aan dit verzoek meewerken?
Als behandelend arts mag u geen geneeskundige verklaring over uw eigen patiënt afgeven. Dergelijke verklaringen mogen alleen door een onafhankelijke arts worden afgegeven.
In procedures waarin wordt verzocht om mentorschap, bewind of curatele van patiënten, vraagt de rechtbank vaak om een geneeskundige verklaring. De rechter wil zo’n verklaring graag hebben om het verzoek goed te kunnen beoordelen. Een geneeskundige verklaring is echter niet wettelijk vereist. Een behandelend arts kan om deze reden door familieleden van een patiënt worden gevraagd om een geneeskundige verklaring af te geven. Meestal vragen zij aan de arts om in de verklaring aan te geven dat de patiënt – gedeeltelijk, tijdelijk of fluctuerend – wilsonbekwaam is als gevolg van bijvoorbeeld psychische problematiek of een verslaving.
Niet door de behandelend arts
De KNMG-richtlijn Omgaan met medische gegevens schrijft voor dat een behandelend arts geen geneeskundige verklaring mag verstrekken met een waardeoordeel over een eigen patiënt.
De KNMG hanteert dit uitgangspunt, omdat het bij zo’n verklaring vaak gaat om een belang van de patiënt dat buiten de deskundigheid en verantwoordelijkheid van de behandelend arts ligt en een ander doel dient dan de behandeling of begeleiding. Daarnaast is een behandelend arts veelal niet op de hoogte van de medische criteria die gelden voor mentorschap. Ten slotte kan de vertrouwensrelatie tussen de behandelend arts en de patiënt in gevaar komen wanneer de arts een ongunstig oordeel geeft.
Alleen door een onafhankelijke arts
Geneeskundige verklaringen mogen daarom alleen door een onafhankelijke arts, die deskundig is op het gebied van de vraagstelling, worden verstrekt. Een onafhankelijke arts kan een eigen beoordeling maken van de situatie. In dit geval moet die arts deskundig zijn op het gebied van het beoordelen van wilsbekwaamheid1.
Als dat nodig is, kan de onafhankelijke arts wel informatie over de patiënt bij u opvragen.
In dat geval mag u feitelijke medische informatie uit het dossier verstrekken, bijvoorbeeld een gestelde diagnose. Dat mag u alleen doen als u hiervoor gerichte toestemming heeft van de patiënt. Het is echter juist in dit soort situaties, waarin de wilsbekwaamheid van de patiënt aan de orde is, de vraag of de patiënt nog wel in staat is om rechtsgeldige toestemming te geven. Bent u daar niet van overtuigd, dan doet u er verstandig aan het dossier gesloten te houden.
Wilsbekwaamheidsonderzoek en medische verklaringen (Verenso-website)
VIA Register Wilsbekwaamheid (website Vereniging Artsen Volksgezondheid)
1 Zie bijvoorbeeld de informatie op de Verenso-website en de website van de Vereniging Artsen Volksgezondheid.