De zoon van mijn patiënt belt op met de boodschap dat zijn vader, een man van 74 jaar, zojuist onverwacht is overleden. Hij vraagt of ik langs wil komen om de dood vast te stellen. Ik check voor vertrek de status en zie dat hij nog redelijk vitaal was.
Als ik in de woning aankom, tref ik daar de voltallige familie aan. Het valt me op dat iedereen tamelijk rustig is, terwijl ik meestal een geëmotioneerde familie aantref in dit soort situaties. Zeker als het overlijden onverwacht is. Ik vraag wat er gebeurd is en de zoon vertelt dat zijn vader is overleden door het innemen van barbituraten, die hij via het internet heeft besteld. De familie dringt er bij mij op aan om niet de gemeentelijke lijkschouwer in te schakelen, omdat zij niet willen dat de politie erbij komt. Ze vragen of ik zelf een verklaring van natuurlijke dood wil afgeven.
Wat moet ik doen als nabestaanden er bij mij op aandringen om een verklaring van natuurlijke dood af te geven, terwijl de patiënt door zelfdoding is gestorven?
Als iemand een eind aan het eigen leven heeft gemaakt, is er sprake van een niet-natuurlijke dood. Als u niet overtuigd bent van een natuurlijke doodsoorzaak, moet u altijd de gemeentelijke lijkschouwer inschakelen. Aarzel nooit om dit te doen.
Via het internet kunnen mensen dodelijke middelen bestellen en het komt voor dat zij daarmee zelf de regie nemen over hun eigen dood. Die middelen laten niet altijd duidelijke sporen achter. Bij een dergelijk, zelf geregisseerd overlijden is sprake van een niet-natuurlijke dood. Deze moet als zodanig gemeld worden.
Bij een overlijden moet er altijd een lijkschouw plaatsvinden. Volgens de Wet op de lijkbezorging (Wlb) mogen twee personen dat doen:
Als de behandelend arts na de lijkschouw een verklaring van overlijden schrijft, moet hij ervan overtuigd zijn dat de dood is ingetreden door een natuurlijke oorzaak.1 Heeft de arts daar ook maar de geringste twijfel over, dan moet hij onmiddellijk de gemeentelijke lijkschouwer informeren. Die zal dan meteen komen en eventueel de politie meenemen. Het afgeven van een verklaring van natuurlijk overlijden is strafbaar, als de arts niet overtuigd is van een natuurlijke doodsoorzaak.2
Nabestaanden willen soms niet dat de gemeentelijke lijkschouwer en de politie komen om de zaak te onderzoeken. Zij kunnen de behandelend arts die de schouw heeft gepleegd dan onder druk zetten om een verklaring van natuurlijk overlijden af te geven. Vooral als het om de eigen huisarts gaat, die de familie kent, kan dit tot spanning leiden.
Hoe moeilijk dit ook is, werk hier nooit aan mee. U kunt zeggen dat u snapt dat de familie het vervelend vindt als de gemeentelijke lijkschouwer komt, maar dat dit nu eenmaal de regels zijn waaraan u zich moet houden. Het is voor de gemeentelijke lijkschouwer, die geen band met de familie heeft, makkelijker om tegen de familie te zeggen wat er vervolgens moet gebeuren en waarom.
1 Artikel 7 lid 1 Wlb.