Dossier / bijgewerkt: 15 juni 2022
Iedereen in Nederland heeft, los van verblijfsstatus, recht op medisch noodzakelijke zorg. Dit volgt uit de Grondwet en internationale verdragen. Ook in de KNMG-Gedragscode voor artsen is geregeld dat je als arts bijdraagt aan de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg (kernregel 2). Dat geldt ook voor asielzoeker en ongedocumenteerde vreemdelingen. Het is aan de overheid om te waarborgen dat iedereen daadwerkelijk gebruik kan maken van dit recht en zo nodig een passende vergoeding te bieden voor de geleverde zorg.
Een asielzoeker is iemand die asiel heeft aangevraagd en wacht of deze aanvraag wordt toegekend. Asielzoekers die in de centrale opvang verblijven van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) hebben, net als ieder ander, vergelijkbare toegang tot de gezondheidszorg: zij kunnen bijvoorbeeld naar de huisarts, de verloskundige of het ziekenhuis. De aanspraak op vergoeding van zorg is voor asielzoekers vastgelegd in de Regeling Medische Zorg Asielzoekers (RMA). Het grootste deel van de aanspraken onder de RMA komt overeen met de aanspraken in het basispakket van de Zorgverzekeringswet. Daarnaast valt een deel van de zorg die onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet langdurige zorg (Wlz) valt, ook onder de RMA. Artsen die zorg verlenen aan asielzoekers kunnen geconfronteerd worden met vragen van het Bureau Medische Advisering (BMA) om medische informatie te verstrekken. Die informatie hebben laatstgenoemden nodig om advies te kunnen geven aan de IND, zodat de IND in staat is een aanvraag van de vreemdeling (bijvoorbeeld een aanvraag voor verblijf, waarbij medische aspecten een rol spelen) te beoordelen. Hierbij gaat het uitsluitend om het verstrekken van feitelijke informatie conform de KNMG-richtlijn Omgaan met medische gegevens en niet om het afgeven van een zogeheten ‘geneeskundige verklaring’.
Ongedocumenteerde vreemdelingen zijn mensen die zonder rechtsgeldige verblijfstitel in Nederland verblijven. Net als ieder ander hebben zij recht op medisch noodzakelijke zorg. De commissie Medische zorg voor (dreigend) uitgeprocedeerde asielzoekers en illegale vreemdelingen (commissie Klazinga) geeft in haar rapport Arts en vreemdeling (2007) richtlijnen en adviezen hoe artsen in situaties met ongedocumenteerde vreemdelingen kunnen handelen. Deze patiënten zijn vanwege hun verblijfstatus onverzekerbaar. Artsen kunnen op grond van de Zorgverzekeringswet en Vreemdelingenwet een deel van de kosten voor medisch noodzakelijke zorg van het CAK terugkrijgen als de onverzekerbare vreemdeling de kosten niet zelf kan betalen en de kosten niet anderszins kunnen worden verhaald. Deze regeling is niet van toepassing op onverzekerde Nederlanders, EU-onderdanen en inwoners van o.a. Aruba, Curaçao en St. Maarten.
Op de website van het CAK zijn de specifieke voorwaarden en declaratieformulieren te vinden om gebruik te kunnen maken van de financiële regeling. Aanvullende informatie is eveneens te vinden op de website van het landelijk informatie en adviespunt over zorg aan illegalen (Lampion), Dokters van de Wereld of via de geaccrediteerde e-cursus van de Johannes Wier Stichting.
Informatie over zorgverlening aan Oekraïense vluchtelingen is te vinden op de website van de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) en Pharos.