ABS-artsen

Veelgestelde vragen

• Wat wordt verstaan onder problemen met middelengebruik?

  

  Kenmerk van problemen met  middelengebruik is het impulsief en/of obsessief gebruik van bijvoorbeeld alcohol, medicijnen of drugs. In het geval van alcohol gaat het niet alleen om hoeveel iemand drinkt. Ook ‘binge-drinkers’ of zware weekend-drinkers gaan vaak vroeg of laat minder goed functioneren.  
  
  Problematisch middelengebruik kan sluipenderwijs overgaan in een verslaving en het brengt allerlei gezondheidsrisico’s met zich mee: van een verhoogd valrisico tot kanker, hart- en vaatziekten en cognitieve stoornissen.
  
  Artsen weten vaak zelf wel dat doorgaan met middelengebruik niet past bij hun verantwoordelijkheden als arts en schadelijk uitpakt voor hun omgeving en voor zichzelf in allerlei opzichten. Maar ze weten niet hoe. Het lijkt alsof doorgaan de enige (slechte) optie is. Daarom lukt het vaak niet om te stoppen.
  
  Bij veel mensen die kampen met problematisch middelengebruik is er sprake van gedragsverandering en agressie, oneerlijkheid en vermijding. Het middelengebruik neemt vaak een centrale rol in iemands leven in: tijdens gebruik wordt het stoppen een soort preoccupatie. Als het lukt even te stoppen, denkt iemand juist veel aan het weer gebruiken.

• Zijn problemen met middelengebruik te behandelen?

  

  Ja, door specifieke behandeling is de drang om middelen te gebruiken onder controle te krijgen. Artsen die vervolgens deelnemen aan een monitoringprogramma  kunnen vaak na de behandeling, onder strikte voorwaarden en onder begeleiding, weer gaan werken. Met monitoring zijn wereldwijd goede resultaten bereikt: artsen die in Noord-Amerika in een speciaal artsenprogramma met monitoring werden begeleid, hadden een veel betere prognose dan bij reguliere behandeling. Uit verschillende studies blijkt dat minstens 75% van de artsen die deelnamen aan een monitoringprogramma na vijf jaar nog aan het werk en abstinent is. Na deze periode is de kans op terugval ongeveer net zo groot als voor iemand die eerder nog niet kampte met problemen met alcohol of middelengebruik.

• Wat zijn de symptomen van problematisch middelengebruik zoals geformuleerd in DSM-5?

  

  DSM-5* spreekt van een stoornis in het middelengebruik als er sprake is van een combinatie van twee of meer kenmerken die leiden tot verminderd functioneren op meerdere belangrijke levensgebieden:

  • Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was
  • Meerdere mislukte pogingen gedaan om te minderen of te stoppen
  • Veel tijd nodig hebben voor het gebruik en herstel
  • Sterk verlangen voelen om te gebruiken
  • Door gebruik tekortschieten op werk, tijdens studie of thuis
  • Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt op het relationele vlak
  • Hobby’s, sociale activiteiten of werk opgeven door gebruik
  • Voortdurend gebruiken, zelfs als iemand daardoor in gevaar komt
  • Voortdurend gebruiken, ondanks dat iemand weet dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert
  • Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen (tolerantie)
  • Onthoudingsverschijnselen ervaren, die minder hevig worden door meer te gebruiken

  Voor het vaststellen van de ernst van de stoornis in het gebruik van middelen wordt de volgende indeling gehanteerd in DSM-5*:

  • 2 of 3 criteria > milde stoornis
  • 4 of 5 criteria > gematigde stoornis
  • 6 of meer criteria > ernstige stoornis

  * Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5)

• Waarom moet u iets doen aan uw problemen met middelengebruik?

  

  Waarschijnlijk weet u zelf dat doorgaan met drinken of gebruiken geen optie is. Vermoedelijk neemt het gebruik een centrale rol in uw leven in. Er gaat veel tijd gepaard met het gebruik of het bezig zijn met willen gebruiken. Of juist met pogingen om te stoppen of te minderen.

  Een onbehandelde verslaving levert gevaar op: de stoornis gaat gepaard met (mogelijk) blijvende cognitieve en lichamelijke uitval. Dit kan leiden tot verminderd functioneren. Daarmee vormt u een gevaar voor uw patiënt, de collega’s met wie u samenwerkt en natuurlijk voor uzelf en uw naasten.

  Uw relaties met gezinsleden worden vaak verstoord en uw kinderen en/of  partner kunnen ernstig lijden onder uw ziekte als deze niet op tijd wordt behandeld. Bovendien loopt u het risico op andere stoornissen, zoals een depressie met suïcidaliteit. Uiteindelijk gaat een onbehandelde stoornis in middelengebruik met hoge mortaliteitscijfers gepaard die niet onderdoen voor andere ziekten, zoals kanker of hart- en vaatziekten.

  Ook kunt u door verminderd functioneren in aanraking komen met het medisch tuchtcollege, de IGJ of het ontslagrecht.

• Wat kan er gebeuren als u niets doet?

  

  Problematisch middelengebruik of gedragsverslaving gaat niet vanzelf over. De kans op complicaties en een beperking in uw beroepsuitoefening neemt met de tijd toe.

  Ook voor uw gezondheid - zowel psychisch als lichamelijk – worden de gevolgen van problematisch middelengebruik of gedragsverslaving steeds duidelijker merkbaar en onomkeerbaar, naarmate behandeling wordt uitgesteld.  De sociale schade wordt groter en soms onomkeerbaar. Ook is er meer kans op ontslag, beperking van bevoegdheden door bemoeienis van instanties, IGJ, justitie en/of het tuchtcollege.