Dossier / bijgewerkt: 27 augustus 2020
Palliatieve zorg is zorg voor mensen die niet meer beter worden. Het doel is het voorkomen en verlichten van lijden met daarbij veel aandacht voor de kwaliteit van leven. De KNMG zet zich in voor optimale palliatieve zorg door, samen met andere betrokkenen, het Kwaliteitskader palliatieve zorg naar de praktijk te vertalen. Artsen die bij patiënten in de palliatieve fase vragen of problemen hebben, kunnen kosteloos gebruik maken van consultatieteams palliatieve zorg voor advies.
Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Doel is het lijden te verlichten. Palliatieve sedatie die zorgvuldig en op de gebruikelijke medische wijze wordt toegepast bekort het leven niet. De patiënt komt te overlijden aan de onderliggende ziekte. Hierin onderscheidt palliatieve sedatie zich van euthanasie. Voor de indicatiestelling van palliatieve sedatie, de randvoorwaarden, het besluitvormingsproces en de uitvoering heeft de KNMG de KNMG-richtlijn palliatieve sedatie (PDF) opgesteld. Als ondersteuning is ook een sedatiekaart op zakformaat gemaakt en een algemene checklist continue palliatieve sedatie (PDF) voor instellingen (in samenwerking met het IKNL).
In de praktijk bestaat soms onduidelijkheid over de rol van morfine bij zorgverlening rond het levenseinde. Zo wordt soms gedacht dat toediening van morfine op geleide van pijn tot bespoediging van het levenseinde kan leiden. Ook wordt het toedienen van een hoge dosis morfine ten onrechte als een goede manier gezien om een euthanasie uit te voeren. Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, leidt het ophogen van morfine ook niet tot het bespoedigen van de dood. Morfine is wel geschikt om pijn en benauwdheid te behandelen en kan dus wel een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde.
In het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland heeft een brede vertegenwoordiging van patiënten, hun naasten, zorgverleners en zorgverzekeraars maatstaven verwoord voor kwalitatief goede palliatieve zorg. Het Kwaliteitskader is vooral richtinggevend geschreven en draagt bij aan een landelijk, eenduidig beleid om de palliatieve zorg te verbeteren. Het vormt een leidraad voor het werk in de praktijk.
De KNMG werkt samen met wetenschappelijke - en beroepsverenigingen aan de herziening van 28 richtlijnen voor palliatieve zorg. PZNL/IKNL is hierbij procesbegeleider. Dit project wordt gefinancierd door ZonMw. Naast het actualiseren van de bestaande richtlijnen palliatieve zorg op basis van de huidige (wetenschappelijke) kennis en methodologische kwaliteitseisen, is ook aandacht voor het toegankelijk maken van de richtlijnen, waarbij expliciet wordt aangesloten bij digitale ontwikkelingen in de zorg.